Το Δ.Σ. της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, για ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού, ανακοινώνει την κυκλοφορία του τόμου 59 του «ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΝΤΟΥ», Αθήνα 2019, (478 σελ.), ο οποίος αφιερώνεται στη μνήμη των μελών μας Διαμαντή Λαζαρίδη (1928-2019) και Χρήστου Ανδρεάδη (1927-2019)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
- Θωμάς Αλεξιάδης, Η σημειολογία της απόπειρας ένωσης του αρχικαπετάνιου της Πάφρας Κυριάκου Παπαδόπουλου με τον ελληνικό στρατό στο μέτωπο της Άγκυρας (Αύγουστος 1922)
- Κωνσταντίνος Αφεντούλης, Η κατάληξη «(σ)ιμον στην ποντιακή διάλεκτο
- Μανόλης Γερ. Βαρβούνης, Έθιμα και τελετουργίες του ετήσιου εορτολογικού κύκλου στην περιφέρεια Σουρμένων Πόντου. Η περίπτωση του οικισμού Μουλκάντων
- Ροζαλία Ελευθεριάδου, Οι ρυθμοί στην ποντιακή και τη θρακιώτικη μουσική παράδοση - συγκλίσεις και αποκλίσεις
- Χρήστος Μεντεσίδης, Χάρτης Τοπωνυμίων Περιοχής Άνω Ματσούκας Τραπεζούντος
- Σπάρτακος Τανασίδης, Η Τραπεζούντα στη μεσαιωνική ελληνική γραμματεία
- Γεωργία Η. Χαριτίδου, Μια προσπάθεια της Ε.Π.Μ. για καταγραφή μαρτυριών με εργαλείο την ατομική συνέντευξη
- Βλάσης Αγτζίδης, Αναφορά στο πρόγραμμα συλλογής μαρτυριών προφορικής ιστορίας
- Κώστας Καραποτόσογλου, Δυσετυμολόγητα του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας του Εμμανουήλ Κριαρά
- Κώστας Καπετανίδης, Η τουρκική λογοκρισία στην εφημερίδα «Εποχή» και η «επίσκεψη» του Τοπάλ Οσμάν (3/1920)
- Κώστας Καπετανίδης, Η επίσκεψη του Αντιτορπιλικού «ΒΕΛΟΣ» στην Τραπεζούντα και η δολοφονία του Μιχάλη Ζουντουρίδη (14/4/1919)
- Αντώνης Παυλίδης, Όψεις των εξισλαμισμών στο μικρασιατικό χώρο και συνέπειές τους
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
- Χρήστος Π. Μπαλόγλου, Ιερά Μητρόπολις Μαρωνείας και Κομοτηνής: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης ο από Τραπε-ζούντος. Πρακτικά Επιστημονικής Διημερίδας (Κομοτηνή 27-28 Μαΐου 2016), επιμ. Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας. Κομοτηνή 2018, 512 σσ.
- Γιασμίνα Μωυσείδου, Φορολογία, νομισματική και τα νομίσματα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Τρία βιβλία για τη βυζαντινή οικονομία
- Λίνα Μ. Ποζίδου:
α) Γ΄ βιβλιογραφικό δελτίο ρωσικών δημοσιευμάτων για τον βυζαντινό/μεσαιωνικό Πόντο (Vizantijskij Vremennik (=Βυζαντινά Χρονικά))
β) Erekle G. Jordania, Vizantijskij Pont i Gruziya, Voprosy istoricheskoj geografii i etnotoponimiki ugo-vostochnogo prichernomoriya v XIII – XV vekah (= Ο Βυζαντινός Πόντος και η Γεωργία. Ζητήματα ιστορικής γεωγραφίας και εθνοτο-πωνυμίας της νοτιοανατολικής Μαύρης Θάλασσας τους 13ο -15ο αι.), εκδ. Aletejya, Αγ. Πετρούπολη, 2019, 274 σ.
γ) Mihail Panaret, O Velikih Komninah (Trapezundskaya Hronika), μετάφραση και σχόλια S. P. Karpov και R. M. Shukurov, επιμέλεια ελληνικού κειμένου A. M. Kriukov, Novaya Vizantijskaya Biblioteka, εκδ. Aletejya, Αγία Πετρούπολη, 2019, 173 σ.
ΧΡΟΝΙΚΑ - ΕΠΕΤΕΙΟΙ - ΝΕΚΡΟΛΟΓΙΕΣ
- Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης, Θεόδωρος Ιω. Ουσπένσκυ (1845-1928). 90 χρόνια από τη μεταθανάτια έκδοση των «Μελετών για την ιστορία της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας» (1929)
- Αφιέρωμα στη μνήμη των:
Διαμαντή Λαζαρίδη
Χαράλαμπου Συμεωνίδη
Χρήστου Ανδρεάδη
Οι εκδόσεις της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών διατίθενται:
1) Από τα γραφεία της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, οδός Αγνώστων Μαρτύρων 73, Νέα Σμύρνη Αττικής 17123.
2) Από το βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Κυριακίδη, οδός Παναγίας Δεξιάς 7, Θεσσαλονίκη 54635.
3) Από το βιβλιοπωλείο των Αφών Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε., οδός Επισκόπου Κίτρους Νικολάου 4, Θεσσαλονίκη 54635.
Νέα έκδοση του «Αρχείου Πόντου»
Παράρτημα 39
Το Δ.Σ. της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών με ιδιαίτερη χαρά ανακοινώνει την έκδοση του νέου Παραρτήματος του «Αρχείου Πόντου», αρ. 39, με τίτλο «Μαγική-μαντεία ποντιακού ελληνισμού περιοχής Καρς-Αντικαυκάσου», του Σάββα Πορφ. Παπαδόπουλου, πολυγραφότατου δάσκαλου-ερευνητή, συγγραφέα και μέλους της.
Στο πρόλογο του βιβλίου ο Πρόεδρος της Ε.Π.Μ. και Διευθυντής του «Αρχείου Πόντου» κ. Χρήστος Ι. Γαλανίδης ενημερώνει τον αναγνώστη για τη σχετική με τη μαγεία-μαντική αρθρογραφία που έχει δημοσιευθεί στο «Αρχείον Πόντου» και επισημαίνει τα βασικά στοιχεία του περιεχομένου του έργου του Σάββα Παπαδόπουλου.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων γράφει:
«Στο «Αρχείον Πόντου» έχουν καταχωρηθεί αρκετά άρθρα για τη Μαντική και τη Μαγεία που υποδηλώνουν ότι αυτά τα φαινόμενα είχαν συχνή παρουσία στη ζωή των Ελλήνων του Πόντου.
Στον τόμο 13, σ. 61-133 (1948), έχουμε δημοσιευμένα τα «Σύμμεικτα λαογραφικά Χαλδίας» (αναφορά στο στρατοδέσιμον) του Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη-Κάνι.
Στον τόμο 19, σ. 251-258 (1954), φιλοξενείται άρθρο του Δημητρίου Λαζαρίδη με τίτλο «Λαογραφικά του χωρίου Καπίκιοϊ Τραπεζούντος».
Ο Γ. Κ. Χατζόπουλος στον τόμο 30, σ. 35-70 (1970-1971), καταγράφει τα «Λαογραφικά χωρίου Αντρεάντων» και αναφέρεται στη μαντική στο χωριό Αντρεάντων.
Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Ελένης Ψυχογιού-Ιωαννίδη «Από τη λαϊκή ποντιακή μυθολογία: Οι μάγισσες», δημοσιεύεται στον τόμο 38, σ. 564-576 (1984), με αναφορά στις μάγισσες.
Ο συγγραφέας του παρόντος πονήματος, πολυγραφότατος, Σάββας Πορφ. Παπαδόπουλος, συνταξιούχος δάσκαλος, πτυχιούχος του Παντείου Πανεπιστημίου, τακτικός συνεργάτης της Ε.Π.Μ., ασχολείται με θέματα λαογραφίας και πολλά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στο «Αρχείον Πόντου»: «Παραδόσεις-θρύλοι περιοχής Καρς» τ. 42 (1988-1989) σσ. 105-133, «Λαογραφικά σύμμεικτα του Πόντου» τ. 47 (1996-1997) σσ. 243-344 (μία εκτεταμένη και λεπτομερής εργασία με αναφορές για τη μαγεία στα Κοτύλâ και στην Οινόη).
Στο «Αρχείον Πόντου» εκδόθηκε επίσης, ως Παράρτημα 21, η δίτομη εργασία του με τίτλο «Μνημεία λόγου στην ποντιακή διάλεκτο». Τόμος πρώτος «Παροιμιόμυθοι», τόμος δεύτερος «Λόγοι και αντίλογοι», Αθήνα 2001. Έχει εκδώσει αρκετά βιβλία σχετικά με την ποντιακή λαογραφία.
Η έκδοση του παρόντος βιβλίου με τίτλο «Μαγική-Μαντεία ποντιακού ελληνισμού περιοχής Καρς Αντικαυκάσου» εγκρίθηκε με απόφαση του Δ.Σ. της Ε.Π.Μ. (7-6-2019) ως Παράρτημα 39 του «Αρχείου Πόντου». Σ' αυτό ο συγγραφέας έχει καταγράψει μαρτυρίες 57 αφηγητών με καταγωγή από το Καρς του Αντικαυκάσου που εγκαταστάθηκαν κατά μεγάλο μέρος στο χωριό Μαυρόβατος του νομού Δράμας.
Η συλλογή και καταγραφή τού εξαιρετικά ενδιαφέροντος και τεράστιου σε όγκο υλικού καθώς και για η επεξεργασία και ταξινόμησή του απαίτησαν από τον συγγραφέα πολύ χρόνο, κόπο και γνώση. Το αποτέλεσμα όμως τον δικαιώνει. Η έκδοσή του ως αυτοτελές Παράρτημα από την Ε.Π.Μ., είναι η ελάχιστη ηθική αμοιβή και δικαίωση για τη μεγάλη προσφορά του Σάββα Παπαδόπουλου.
Εντυπωσιακό είναι το πλήθος των πληροφοριών και πληροφορητών του πονήματος και αξίζει να επισημανθούν τα εξής:
1. Είναι μια πλούσια καταγραφή μαρτυριών, σημαντικών για το συγκεκριμένο θέμα του, από Έλληνες Ποντίους πρώτης γενιάς, οι περισσότεροι απ' τους οποίους έφυγαν από τη ζωή.
2. Το σπάνιο πρωτογενές αυτό υλικό είναι λαογραφικός πλούτος για τον Πόντο και τους ανθρώπους του.
3. Οι προφορικές μαρτυρίες από τους 57 αφηγητές, είναι στην ποντιακή διάλεκτο. Ο συγγραφέας μας, βαθύς γνώστης της ποντιακής διαλέκτου, τις μεταφέρει στην καθομιλουμένη μία προς μία, για πλήρη κατανόηση από τις νεότερες γενιές που δεν γνωρίζουν τη διάλεκτο. Αυτό είναι μία τεράστια προσφορά για τα ποντιακά γράμματα.
Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει κατάλογος με τα βιογραφικά στοιχεία των πληροφορητών-αφηγητών, τον τόπο καταγωγής και τον τόπο εγκατάστασής τους, στοιχείο της αυθεντικότητας των μαρτυριών.
Η έκδοση αυτού του Παράρτηματος (39ου), συνεισφορά στη διάσωση και διάδοση του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, ας αποτελέσει θυμίαμα στη μνήμη όσων δεν υπάρχουν πια στη ζωή και δώρο τιμής σ' αυτούς που ζουν».
Οι εκδόσεις της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών διατίθενται:
1) Από τα γραφεία της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, οδός Αγνώστων Μαρτύρων 73, Νέα Σμύρνη Αττικής 17123 και
2) Από το βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Κυριακίδη, οδός Παναγίας Δεξιάς 7, Θεσσαλονίκη 54635.
3) Από το βιβλιοπωλείο των Αφών Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε., οδός Επισκόπου Κίτρους Νικολάου 4, Θεσσαλονίκη 54635.
