Ο Προφήτης Ηλίας στην Ενορία Πινιατάντων Σάντας, τόπο καταγωγής των προγόνων του Ιβάν Σαββίδη στον Πόντο
Του δημοσιογράφου Φωκίωνα Φουντουκίδη
Κάθε φορά που υπάρχει κάποια ποδοσφαιρικού τύπου διαμάχη, δυστυχώς βλέπω με μεγάλη στενοχώρια μια άδικη και ρατσιστική επίθεση εναντίον του Ιβάν Σαββίδη από ανίδεους φανατισμένους "φιλάθλους" που προσπαθούν να αμφισβητήσουν την ελληνικότητα του. Και είναι εντελώς άδικο αυτό γιατί ο Ιβάν Σαββίδης κατάγεται από την ηρωϊκή και χιλιοτραγουδισμένη ελληνικότατη Σάντα, το Σούλι του Πόντου που αντιστάθηκε στον Τούρκο κατακτητή, και έδωσε πολλά παλληκάρια στον αγώνα αλλά και πολύ αίμα και ανθρώπινες θυσίες.
Στο ταξίδι που οργανώσαμε τον περασμένο Αύγουστο στην αγαπημένη μας γη του Πόντου επισκεφθήκαμε την πανέμορφη Σάντα γνωστή για τους αγώνες της για την ελευθερία, περιοχή καταγωγής των προγόνων του γνωστού μεγαλομετόχου του ΠΑΟΚ Ιβάν Σαββίδη.
Ο Ιβάν Σαββίδης γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1959 στο χωριό Σάντα, της περιφέρειας Τσάλκας της πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας της Γεωργίας αλλά οι Έλληνες κάτοικοι του χωριού αυτού είχαν μεταναστεύσει εκεί από την περιοχή του ιστορικού Πόντου.
Στο νέο χωριό που ίδρυσαν στην Τσάλκα της Γεωργίας έδωσαν το ίδιο όνομα σε ανάμνηση της πατρίδας τους στον Πόντο.
Ο Ιβάν Σαββίδης, θέλοντας να βρει τις βαθύτερες ρίζες του στον Πόντο, επισκέφθηκε την Επτάκωμη Σάντα του Πόντου για να αναζητήσει τον τόπο καταγωγής του σύμφωνα με τις μνήμες και διηγήσεις των προγόνων του. Η πρώτη του επίσκεψη έγινε το Καλοκαίρι (Αύγουστος) του 2007 με την συνοδεία του γιατρού Ερωτόκριτου Σαββίδη, μέλους της ίδιας πολυμελούς οικογένειας των Σαββιδάντ (Σαββιδαίων). Σύμφωνα με την εμπεριστατωμένη έρευνα του Ερωτόκριτου Σαββίδη το χωριό καταγωγής των Σαββιδαίων είναι η ενορία Πινιατάντων της Σάντας, την οποία επισκέφθηκαν. Ετσι ο Ιβάν Σαββίδης εκείνη την χρονιά έκανε πραγματικότητα ένα μεγάλο όνειρο της ζωής του, να βρεί τον τόπο καταγωγής των προγόνων του μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι αναζήτησης με δύσκολες καιρικές συνθήκες στα απρόσιτα βουνά της Σάντας.
Ο γιατρός Ερωτόκριτος Σαββίδης δείχνει την ενορία Πινιατάντων, τόπο καταγωγής των Σαββιδάντ και του Ιβάν Σαββίδη
Πινιατάντων Σάντας από ψηλά
Ο γιατρός Ερωτόκριτος Σαββίδης με τον Ιβάν Σαββίδη
Ο Ιβάν Σαββίδης χορεύει τους πανέμορφους αρχαιοελληνικούς χορούς του Πόντου
Οι κάτοικοι της Σάντας ήταν πολύ προοδευτικοί. Στην ενορία Πινιατάντων είχαν εκδόσει δικό τους νόμισμα με τον Προφήτη Ηλία στην μία πλευρά! (Πληροφορίες Χρήστου Αηδονίδη)
Η ένδοξη ιστορία της Σάντας
Η Σάντα ήταν ελληνική κωμόπολη του Πόντου, αποτελούμενη από 7 οικισμούς. Μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες που αριθμούσαν τις 5.000.
Βρίσκονταν ΝΑ. της Τραπεζούντας και σχετικά σε θέση απόκεντρη, μακριά από τουρκικούς οικισμούς. Από τον 16ο αιώνα είχε καταστεί άσυλο για τους κατοίκους της γύρω περιοχής που έψαχναν καταφύγιο από τις κατά καιρούς τουρκικές πιέσεις και παραβάσεις κατά των ελληνικών χριστιανικών πληθυσμών.
Aποτελούνταν από τους εξής οικισμούς:
- Πιστοφάντων: 400 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Κυριακής, Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Χριστοφόρου, δημοτικό σχολείο και πηγή του Χριστοφόρου. Το όνομα ετυμολογείται από το "πιστόφ" (όπλο) + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Ζουρνατσάντων: 120 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Γεωργίου, Αγ. Κωνσταντίνου, Αγ. Κυριακής, δημοτικό σχολείο. Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη ζουρνατζής + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Τσακαλάντων: 53 σπίτια, εκκλησίες Ζωοδόχου Πηγής και Αγ. Γεωργίου, δημοτικό σχολείο. Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη τσακάλι + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Ισχανάντων: 150 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Κυριακής, Αγ. Γεωργίου, 2 δημοτικά σχολεία (1 θηλέων). Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη Ισχάν ("πρίγκηπας" στα Αρμενικά) + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Κοζλαράντων: 60 σπίτια, εκκλησίες Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, δημοτικό σχολείο.
Πινετάντων: 30 σπίτια, εκκλησίες Προφήτη Ηλία και Αγ. Γεωργίου, δημοτικό σχολείο.
Τερζάντων: 200 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Θεοδώρου, Μεταμόρφωσης
Ετυμολογείται από την τουρκική λέξη "τερζή" (ράφτης) + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Πολλοί κάτοικοι της Σάντας κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877–1878 κατέφυγαν σε περιοχές της σημερινής Γεωργίας, Αρμενίας και νότιας Ρωσίας.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Σάντα υπέστη μεγάλες συμφορές και οι κάτοικοί της αναγκάσθηκαν άλλοι να καταφύγουν στη Τραπεζούντα, οι περισσότεροι, και άλλοι σε άλλες ασφαλέστερες περιοχές.
Σανταίοι αντάρτες εμφανίστηκαν στα βουνά της Σάντας από το 1916, υπό την ηγεσία του Ευκλείδη Κουρτίδη και αντιστάθηκαν επιτυχώς σε τουρκική επίθεση στις 6 Σεπτεμβρίου 1921.
Τον Σεπτέμβριο του 1921 η πλειοψηφία των κατοίκων της Σάντας εξορίστηκε στην περιοχή του Ερζερούμ (Θεοδοσιούπολη) και του Χουνούζ με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να πεθάνουν από τις κακουχίες.
Τελικά, μετά την υπογραφή της ειρήνης μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας την οποία ακολούθησε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, οι κάτοικοι της Σάντας πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς και, μέσω Θεσσαλονίκης, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Κιλκίς δημιουργώντας τη Νέα Σάντα, στην περιοχή της Βέροιας (Ν.Ημαθίας) τα χωριά Μικρή Σάντα, Καστανιά , Ραχιά, Βεργίνα, Παλατίτσια, Νέος Πρόδρομος κ.α
